Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym jako forma realizacji interesu publicznego

Streszczenie

Rozprawa traktuje o postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym jako jednej z form realizacji interesu publicznego. Postępowanie to przeanalizowano pod kątem możliwości realizacji (ochrony) wartości, zaliczanych do zakresu znaczeniowego terminu „interes publiczny”. W dysertacji postawiono dwie tezy odnoszące się do tak zakreślonego przedmiotu badań: po pierwsze, tezę, zgodnie z którą w toku postępowania przed TK dochodzi do realizacji (ochrony) interesu publicznego w stopniu pozwalającym na uznanie, że nakaz ów stanowi jedną z zasad tego postępowania, która determinuje sposób interpretacji i stosowania przepisów określających postępowanie przed TK, tj. że nakaz ów jest normą-zasadą w ujęciu dyrektywalnym; po drugie, tezę zakładającą, że pojęcie „interes publiczny” funkcjonujące w ramach powołanej zasady oznacza zbiorczy wyraz różnorakich wartości o wymiarze ponadjednostkowym (tj. odnosi się do sfery aksjologii systemu prawnego), a jednocześnie zawiera w sobie odniesienie do funkcji przypisywanych sądownictwu konstytucyjnemu. Katalog ten jest otwarty, niedefiniowalny, lecz możliwy do konkretyzowania.

Z przedstawionych tez wynikły trzy zagadnienia badawcze, tj. (1) ustalenie, jakie wartości winny być realizowane przez TK za pośrednictwem przepisów regulujących postępowanie przed tym organem, (2) jak powinny być ukształtowane (ze względu na normy konstytucyjne i rozwiązania modelowe właściwe przyjętemu systemowi kontroli konstytucyjności prawa) przepisy normujące postępowanie przed TK, aby wartości takie mogły być faktycznie realizowane, (3) czy aktualnie obowiązujące przepisy regulujące postępowanie przed TK odpowiadają warunkom ustalonym w odpowiedzi na pytanie drugie w stopniu wystarczającym, aby wartości ustalone w ramach pytania pierwszego mogły być faktycznie realizowane.

W konkluzji badań ustalono, że teza pierwsza jest prawdziwa w kontekście dorobku polskiego prawa konstytucyjnego, europejskiego porządku prawnego (Unia Europejska i Rada Europy) oraz polskiego prawa administracyjnego. Następnie ustalono wyznaczniki prawidłowego ukształtowania norm regulujących postępowanie przed TK, a także wyselekcjonowano te elementy rozważanego postępowania, które są szczególnie istotne z punktu widzenia nakazu realizacji (ochrony) interesu publicznego. Osiągnięte wyniki pozwoliły na ocenę prawidłowości regulacji postępowania przed TK i postawienie postulatów de lege ferenda.

Summary

The considerations given in the submitted doctoral thesis deal with the proceedings before the Polish Constitutional Tribunal (CT) perceived as a form of the public interest’s realization. These proceedings are analyzed in terms of possibilities of realization (protection) of constitutional values included in the concept of ‘public interest’. Two main theses have been established as the research ground: (1) in course of the proceedings before the CT the public interest is realized (protected) to such a high extent that it is justified to consider the legal requirement of public interest’s realization (protection) as a main principle of these proceedings; (2) the concept of ‘public interest’, presented in the abovementioned principle of law, describes a collective set of various values with a supra-unit dimension (refers directly to an axiological aspect of law) and also refers to functions of the constitutional judiciary. The collective set is a non-exhaustive and undefinable, but able to be concretized in each specific case.

The presented thesis resulted in three research issues, i.e. (1) determining what values should be implemented by the CT through the provisions reacting to the proceedings before this body, (2) how the regarded proceeding should be shaped (due to constitutional norms and model solutions appropriate to the adopted system of constitutional review) to allow the CT to actually implement these values, (3) whether the currently binding provisions regulating proceedings before the CT correspond to the conditions established in the answer to the second question to a sufficient degree so that the values established under the first question could actually be implemented.

In the conclusions, it was established that the first thesis is true in the context of the achievements of Polish constitutional law, the European legal order and Polish administrative law. Then, the determinants of the correct shaping of the norms regulating the regarded proceedings were specified, and the elements of the proceedings under consideration, which are particularly important from the point of view of the order to implement the public interest, were selected. These results allow to assess the correctness of the regulation of proceedings before the CT and to formulate de lege ferenda postulates.