Gefühlskulturen in der Aussenpolitik : zur Emotionalität in den internationalen Beziehungen : am Beispiel Deutschlands seit 1945

Im vorliegenden Beitrag unternimmt der Autor den Versuch einer Definition der Wechselbeziehungen zwischen Emotionen und Außenpolitik in den internationalen Beziehungen. Als theoretische Basis dient hier der Schlüsselbegriff „Gefühlskultur“, der sich von den neueren kulturwissenschaftlichen Forschungen sowie von der sozialkonstruktivistischen Theorie der internationalen Beziehungen inspiriert. Zunächst wir auf den Nexus zwischen Emotion und Erinnerung in so genannten Gefühlsgemeinschaften hingewiesen. Des Weiteren unterstreicht der Autor die stabilisierende Rolle kollektiver Gefühlsregime, allerdings aber auch die Möglichkeiten politischer Instrumentalisierung sowie das Risiko einer Manipulierung. Als Beispiel wird die Entwicklung bestimmter europäischer Gefühlskulturen in Bezug auf Deutschland seit 1945 dargestellt (vom Angst- zum Vertrauensverhältnis). Abschließend werden aktuelle, mehr oder weniger erfolgreiche Versuche erwähnt, die einstige Gefühlsnorm bezüglich Deutschlands zu reaktivieren, insbesondere seit dem Beginn der Eurokrise. Daraus wird die nach wie vor herrschende Vielfalt europäischer Gefühlskulturen deutlich.

Autor artykułu podejmuje próbę definiowania wzajemnych relacji między emocjami a polityką zagraniczną w stosunkach międzynarodowych. Począwszy od teoretycznego uzasadnienia kluczowego pojęcia „kultury uczuciowej“ według podejścia zainspirowanego zarówno najnowszymi badaniami kulturoznawczymi, jak i konstruktywizmem w teorii stosunków międzynarodowych, wskazuje najpierw na związek między emocjami a pamięcią we wspólnotach uczuciowych. Dalej podkreśla funkcję stabilizującą danego reżimu uczuciowego, ale też możliwości jego politycznej instrumentalizacji oraz ryzyko jego manipulacji. Następnie przedstawia przykład ewolucji niektórych europejskich kultur uczuciowych w stosunku do Niemiec po roku 1945 (od strachu do zaufania). Kończący komentarz autor poświęca udanym i mniej udanym formom reaktywacji dawnej normy uczuciowej doyczącej. Niemiec w ostatnich latach, od momentu rozpoczęciakryzysu finansowego w strefie Euro, zwracając przy tym uwagę na dalej panującą różnorodność kultur uczuciowych w Europie.

The author tries to define the intanglements between emotions and foreign policy in international relations. Starting with a theoretical framework presenting the key-concept of “emotional culture” through an approach inspired by newer cultural studies as well as constructivist theories of International Relations, he shows first the link between emotions and remembrance in emotional communities. Furthermore, he underlines the stabilizing function of a given emotional regime, but also the possibility of its political instrumentalization and the risks of manipulation. He takes then the example of how some European emotional cultures have evolved concerning Germany after 1945 (from fear to confidence). Some final comments evoke successful and less successful forms of reactivation of the former emotional norm in relation with Germany in the past years since the beginning of the financial crisis in the Euro-zone. This shows the still dominating heterogeneity of emotional cultures in Europe.