Can the use of algorithms enhance judicial independence? : reflections in the context of The Hague Declaration

The subject of this paper is an attempt to answer the question of whether the use of tools based on algorithms or artificial intelligence in the criminal process can strengthen the autonomy of the courts. The author focuses solely on tools based on algorithms and, more precisely, on tools used in the course of making a criminological prognosis in the course of proceedings for granting a convicted offender a conditional early release from serving the rest of their prison sentence. At the same time, he puts his considerations in a specific local and temporal context, the current legal system of the Republic of Estonia. The main conclusion of the article is that tools based on statistics should not be the sole basis for a decision-making body’s assessment; they should be only one element of this assessment, an element that is taken into account only in the second instance. The most desirable system for making criminological prognoses should therefore be a mixed system containing, on the one hand, elements of the clinical method and, on the other hand, elements of the statistical method and, at the same time, a system which ensures that the results of algorithm-based tools are treated only as subsidiary arguments. Only then will judicial autonomy be properly safeguarded.

Opracowanie stanowi próbę odpowiedzi na pytanie, czy wykorzystanie w procesie karnym narzędzi opartych na algorytmach lub sztucznej inteligencji może wzmocnić autonomię sądów. Skupiono się wyłącznie na narzędziach opartych na algorytmach, a ściślej na tych wykorzystywanych w trakcie sporządzania prognozy kryminologicznej w toku postępowania o udzielenie skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności w Republice Estonii. Główną konkluzją artykułu jest stwierdzenie, że narzędzia oparte na danych statystycznych nie powinny być dla organu decyzyjnego jedyną podstawą oceny. Powinny być tylko jednym z elementów tej oceny, branym pod uwagę dopiero w drugiej kolejności. Najbardziej pożądanym systemem formułowania prognoz kryminologicznych jest system mieszany, zawierający z jednej strony elementy metody klinicznej, z drugiej zaś elementy metody statystycznej, a jednocześnie system zapewniający traktowanie wyników zastosowania narzędzi opartych na algorytmach jedynie jako argumentów pomocniczych. Tylko wówczas autonomia sądów zostanie należycie zabezpieczona.