Separacja w prawie cywilnym procesowym

Streszczenie

Przedmiotem rozważań niniejszego opracowania uczyniono separację w prawie cywilnym procesowym. Analizie poddano postępowanie o separację z perspektywy realizacji prawa do sądu. Celem tak zakreślonego zadania badawczego była potrzeba zbudowania kompleksowego obrazu postępowania o separację, której status w prawie materialnym sprzężony jest z prawem cywilnym procesowym. Dotychczas badania naukowe nie ujmowały tej problematyki syntetycznie. Materia ta ma jednak doniosłe znaczenie praktyczne przy właściwym ukształtowaniu i wykładni przepisów, regulujących postępowanie cywilne.

Osiągnięcie zamierzonego celu wymagało posłużenia się kilkoma metodami badawczymi. Przy analizie tekstów prawnych zastosowano metodę dogmatyczną. Dorobek doktryny i orzecznictwa w zakresie przedmiotu badań poddano analizie stosując metodę analityczną. Skorzystanie z metody historycznej pozwoliło na przedstawienie ewolucji separacji jako instytucji prawnej. Analiza poczyniona na podstawie metody prawnoporównawczej umożliwiła zaprezentowanie różnych sposobów kształtowania separacji w systemach prawa oraz dyferencjację na płaszczyźnie separacji i rozwodu.

Przedstawiona w opracowaniu analiza separacji w prawie cywilnym procesowym pozwoliła określić założony w przepisach model normatywny postępowania o separację oraz wskazać zamierzone skutki prawne w sferze prawnej małżonków, powstające w następstwie skutecznego żądania separacji. Wykazano, że model normatywny postępowania o separację nie jest konstrukcją zamkniętą, w takim sensie, że podlega modyfikacjom z woli ustawodawcy, w szczególności o nowe rozwiązania prawne, w ramach których poszukuje się nowych sposobów rozwiązywania różnych kwestii spornych w małżeństwie. W tym kontekście podkreślono, że gwarancje ochronne uregulowane w przepisach prawa cywilnego procesowego o separację nie są wystarczające do efektywnego oddziaływania funkcji ochronnej tej instytucji. Jest warunkowane także przez postawę zainteresowanych małżonków oraz przyjętymi w danej społeczności wzorcami kulturowymi. Dopiero pełne zharmonizowanie interakcji w zakresie dokonywania czynności procesowych na gruncie postępowania o separację, może stać się podstawą do faktycznego oddziaływania funkcji ochronnej separacji na gruncie postępowania cywilnego.

Summary

Separation in civil procedure law is the subject of this study. Separation proceedings were analyzed from the standpoint of exercising the right to a court. Such narrowing of the subject was dictated by the need of developing a comprehensive view of separation proceedings, whose substantive law status is conjugated with civil procedure law. Previous legal research failed to address the matter holistically.

The achievement of set goals required several research methods. The dogmatic method was applied to analyzing legal texts, whereas the analytical method was adopted to judicial decisions and legal doctrine. The historical method allowed to depict the evolution of separation as an institution of law. The differentiation in shaping separation provisions in foreign systems of law, and the distinction between divorce and separation, were analyzed on the basis of the comparative legal approach.

The analysis of separation in civil procedure law, allowed to identify the normative model of separation proceedings resulting from legal provisions, and recognize intended legal effects in the legal sphere of the spouses, resulting from an effective separation request. The research confirmed, that the normative model of separation proceedings is not a closed construct. It is subject to legislator’s modifications, especially to new legal solutions, that pursue new ways of solving matrimonial disputes. The protective safeguards found in civil procedure law are insufficient for the effective impact of separation’s protective function, which is conditioned by the attitude of spouses and cultural patterns adopted in society. Only full harmonization of interactions in the field of performing an act of legal procedure under separation proceedings, may become the basis for an actual impact of the protective function of separation under civil proceedings.