Zasada ustności w postępowaniu cywilnym

Streszczenie

Rozprawa doktorska pt. Zasada ustności w postępowaniu cywilnym jest opracowaniem zagadnienia badawczego w zakresie prawa cywilnego procesowego, które w dotychczasowym dorobku doktryny nie doczekało się kompleksowej analizy. W pierwszym rzędzie odnosi się do teoretycznych koncepcji ujęcia zasad prawa w ogólności, sformułowanych w polskiej teorii prawa, oraz w rezonującej na polską naukę prawa literaturze zagranicznej. Rozprawa obejmuje analizę ujęcia zasady ustności w nauce polskiego postępowania cywilnego, w tym na tle innych zasad postępowania cywilnego. Odnosi się do kwestii wzajemnej relacji pary przeciwstawnych sobie zasad ustności i pisemności oraz obejmuje analizę relacji zasady ustności do szczególnie sprzężonych z nią zasad jawności i bezpośredniości.

Wreszcie praca obejmuje szczegółową analizę rozkładu akcentów między zasadą ustności a przeciwstawną jej zasadą pisemności na tle różnych instytucji postępowania cywilnego. Odnosi się ona również do praktycznych problemów związanych ze skalą zastosowania zasady ustności na różnych etapach postępowania cywilnego i w kontekście różnych jego instytucji. Rozprawa obejmuje odniesienia do problematyki zasady ustności w aspekcie wszczęcia i organizacji postępowania. Przeanalizowana została skala ekspozycji zasady ustności w postępowaniu cywilnym od etapu wytoczenia powództwa, przez jego zmiany – podmiotowe i przedmiotowe, aż do etapu cofnięcia pozwu. Prezentowane jest również ujęcie zasady ustności w kontekście różnych typów jawnych i niejawnych posiedzeń sądowych, w szczególności odnosi się do nowo uregulowanych w postępowaniu cywilnym rodzajów posiedzeń niejawnych w celu merytorycznego załatwienia sprawy, jawnych posiedzeń przygotowawczych oraz sposobów prowadzenia posiedzeń przy użyciu urządzeń służących do porozumienia się na odległość. Rozprawa obejmuje nadto analizę zagadnień dotyczących zasady ustności w aspekcie postępowania dowodowego w odniesieniu do dowodów z dokumentów, zeznań świadka, opinii biegłego, oględzin i przesłuchani stron.

W pracy przeprowadzona została również analiza problematyki związanej z relacją zasady ustności do różnych typów orzeczeń sądu. Wreszcie rozprawa obejmuje analizę zasady ustności jako niezbędnego komponentu instytucji wymiaru sprawiedliwości, rozumianego jako rozwiązywanie sporów w ramach postępowania cywilnego.

Summary

The doctoral dissertation entitled The principle of oral form in civil proceedings is a study of a research problem in the field of civil procedural law, which has not been fully analysed in the current achievements of the doctrine. First of all, it refers to the theoretical concepts of the principles of law in general, formulated in the Polish theory of law and in foreign literature influencing the Polish science of law. The dissertation includes an analysis of the recognition of the principle of oral form in the science of Polish civil proceedings, including in the context of other rules of civil proceedings. It addresses the issue of the mutual relation of a pair of contradictory principles of oral and written forms and includes an analysis of the relationship between the principle of oral form and the principles of openness and direct adduction of evidence, which are particularly related to it.

Finally, the dissertation includes a detailed analysis of the distribution of emphasis between the principle of oral form and the principle of written form that opposes it, in the context of various institutions of civil proceedings. It also refers to the practical problems related to the scale of application of the principle of oral form at different stages of civil proceedings and in the context of their various institutions. The dissertation includes references to the issue of the principle of oral form in the aspect of initiating and organizing proceedings. The scale of application of the principle of oral form in civil proceedings from the stage of bringing an action, through its changes – subjective and objective, to the stage of withdrawal of the action was analysed. The approach to the principle of oral form is also presented in the context of various types of open and closed court hearings, in particular in relation to the newly regulated types of closed hearings in civil proceedings for the substantive settlement of a case, open preparatory hearings and methods of conducting hearings with the use of distance communication devices. Moreover, the dissertation includes an analysis of issues relating to the principle of oral form in the aspect of evidentiary proceedings in relation to documentary evidence, witness testimony, expert opinion, inspection and questioning of the parties.

The study also analyses the issues connected with the relationship between the principle of oral form and various types of court decisions. Finally, the dissertation covers the analysis of the principle of oral form as a necessary component of the institution of the system of justice, understood as dispute resolution as part of civil proceedings.