Wartości wewnętrzne i użytkowe wydm nadmorskich w Polsce na tle światowych trendów zarządzania

Obszary nadmorskie przez stulecia pełniły funkcje społeczno-gospodarcze, osadnicze i obronne. Zanik naturalnych siedlisk i zasobów przyrodniczych w wyniku zagospodarowywania terenu spowodował potrzebę wyznaczania stref ochronnych. Ich powierzchnia w Polsce jest zbyt mała w związku ekspansją usług turystycznych na Wybrzeżu. Współczesne podejście do potrzeb ochrony środowiska rozdziela wartości użytkowe człowieka – instrumentalne (instrumental) od właściwych, tzw. wartości wewnętrznych przyrody (intrinsic), która na równi z człowiekiem ma prawo funkcjonować i rozwijać się, dając jednocześnie wiele korzyści niematerialnych. Jeżeli w nowoczesnych metodach zarządzania nie zostanie zażegnany konflikt człowieka ze środowiskiem, w przyszłości nie będzie w Polsce naturalnych obszarów nadmorskich. W artykule przedstawiono sposoby wartościowania środowiska przyrodniczego w kontekście potrzeby zachowania naturalnych wartości wydm nadmorskich.

The coastal area for the centuries has been performed economic, settlement and defense functions. The disappearance of natural habitats and natural resources as a result of land development caused the need to designate protection zones. However, their area in Poland is insufficient due to the unlimited development of tourist services on the coast. The contemporary approach to the needs of environmental protection distributes human utility values (meaning as instrumental) from intrinsic values of nature. Both human and nature have the right to function and develop. Natural environment is giving many non economic benefits. If, in modern management methods, the human-nature conflict will be not resolved in the future, there will be no natural coastal areas in Poland. This paper presents the me­thods of valuing the natural environment in the context of the need to preserve the natural values of coastal dunes.