Just transition – the first pillar of Poland’s energy policy until 2040 : legal, economic and social aspects

This paper discusses the issue of just transition and presents the general directions of Poland’s energy transition until 2040. The just transition plays an important role in the process of Poland’s green energy transition and not without reason – it is the first pillar of Poland’s Energy Policy until 2040. Therefore, the paper attempts to discuss the legal, economic and social aspects of the planned changes. The next part of the paper describes the just transition from the level of the European Union. It points out what challenges member states are facing and what actions they will have to take to meet the transition requirements set by the European goal of climate neutrality by 2050. Particular attention was paid to the activities of the European Commission, which is particularly involved in the process of transforming the European Union’s energy mix. This issue is extremely important for our country as it is going to be the major beneficiary of the EU transition fund. The penultimate section discusses research performed from 15 to 20 February 2022 on a group of 120 people living in different regions of Poland. The respondents answered a series of questions about general aspects of the energy transition, a just transition as well as the risks resulting from following the European Union’s climate and energy trends. Based on the answers provided, pie charts and bar graphs have been produced in order to make the analysis of the issues discussed clear and understandable. The whole study was concluded with a summary.

W artykule omówiono zagadnienie sprawiedliwej transformacji oraz przedstawiono ogólne kierunki transformacji energetycznej Polski do 2040 roku. W artykule podjęto próbę omówienia prawnych, ekonomicznych i społecznych aspektów planowanych zmian. W kolejnej części opracowania opisano sprawiedliwą transformację z poziomu Unii Europejskiej. Wskazano, przed jakimi wyzwaniami stoją kraje członkowskie i jakie działania będą musiały podjąć, aby sprostać wymogom transformacji wyznaczonym przez europejski cel neutralności klimatycznej do 2050 roku. W przedostatniej części omówiono badania przeprowadzone w dniach 15–20 lutego 2022 r. na grupie 120 osób mieszkających w różnych regionach Polski. Celem badania było sprawdzenie poglądów respondentów na temat realizacji transformacji energetycznej mającej na celu ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Ponadto, aby dowiedzieć się, jak oceniają oni ideę rozwoju energetyki jądrowej, rozwoju odnawialnych źródeł energii, likwidacji kopalń oraz jak transformacja energetyczna wpłynie na rynek pracy w regionach węglowych. Wyniki badania wskazują, że znaczna część respondentów uważa, że Polska powinna uczestniczyć w transformacji mającej na celu redukcję gazów cieplarnianych, nawet kosztem likwidacji kopalń. Podobnie większość z nich popiera rozwój odnawialnych źródeł energii. Celem niniejszego artykułu jest wypełnienie luki badawczej w zakresie aspektów ekonomicznych, prawnych i społecznych sprawiedliwej transformacji. Dotychczasowe opracowania jedynie pobieżnie odnoszą się do wymienionych aspektów. Dlatego też podjęto próbę wypełnienia przedmiotowej luki i udzielenia odpowiedzi na pytania – jak skutecznie realizować sprawiedliwą transformację, przy użyciu jakich narzędzi prawnych oraz jaki będzie ona miała wpływ na naszą gospodarkę i społeczeństwo.