Ideological determinants of the dialogical relationship between teacher and student in Polish schools of the Stalinist period (1948-1956)

CEL NAUKOWY: Celem naukowym opracowania jest analiza uwarunkowań ideologicznych relacji dialogicznej nauczyciela i ucznia w szkole polskiej okresu stalinowskiego (1948-1956).

PROBLEM I METODY BADAWCZE: Główny problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytanie: jakie były uwarunkowania ideologiczne relacji dialogicznej w szkole okresu stalinowskiego? Zastosowano metodę analizy wybranych materiałów źródłowych zgodnie z procedurą badań historycznych oraz metodę analizy i syntezy literatury przedmiotu.

PROCES WYWODU: Punktem wyjścia do zasadniczych rozważań było przedstawienie istoty dialogu, jego warunków brzegowych i podstawowych funkcji. Następnie omówiono ideologiczne uwarunkowania relacji dialogicznej w szkole polskiej okresu stalinowskiego.

WYNIKI ANALIZY BADAWCZEJ: Priorytety ideologiczne szkoły polskiej w okresie stalinowskim stały w zasadniczej sprzeczności z istotą dialogu pedagogicznego. Z założenia utrudniało to lub wręcz uniemożliwiało realizację relacji dialogicznej i spełnienia podstawowych funkcji dialogu w oficjalnej przestrzeni szkolnej.

WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Przeprowadzone analizy dowiodły zarówno opozycyjności idei dialogu pedagogicznego, jak i jego funkcji wobec założeń ideologicznych szkoły stalinowskiej. Przedstawiony wywód może stanowić inspirację do poszerzenia poszukiwań badawczych o praktykę edukacyjną omawianego okresu historycznego. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, że nieoficjalnie taki dialog istniał i wpisywał się w strategię przetrwania i/lub oporu wobec systemu szkolnego.

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of this study is to analyze the ideological determinants of the dialogical relationship between teacher and student in the Polish school of the Stalinist period (1948-1956).

THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main research problem is to answer the question: what were the ideological conditions of the dialogical relationship in the schools of the Stalinist period? The method used was the analysis of selected source materials in accordance with the historical research procedure and the method of analysis and synthesis of the literature on the subject.

THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The starting point for the discussion was to present the definition of dialogue, its boundary conditions as well as its basic functions. Subsequently, the political, social and educational conditions of dialogical relations in the Polish schools of the Stalinist period were discussed.

RESEARCH RESULTS: The ideological priorities of the Polish school during the Stalinist period stood in fundamental contradiction to the essence of pedagogical dialogue. By definition, this made it difficult or even impossible to realize the dialogical relationship and fulfil the basic functions of dialogue in the official school space.

CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The analysis proved that the idea of pedagogical dialogue and its function were in opposition to the ideological premises of the Stalinist school. The presented discussion can serve as an inspiration to broaden research on education to include the educational practice of the historical period in question. It can be assumed with a high degree of probability that such a dialogue existed unofficially and was part of a strategy of survival and/or resistance to the school system.