Wrażliwość jako przedmiot refleksji pedagogicznej

Celem artykułu jest namysł nad wrażliwością człowieka i jej rozumieniem, jak również nad znaczeniem kształtowania wrażliwości dla jakości codziennego funkcjonowania. Problemem badawczym jest pytanie: Jakie jest oblicze wrażliwości człowieka? Struktura artykułu składa się z trzech części: teoretycznej i empirycznej charakterystyki wrażliwości oraz praktycznego wymiaru jej kształtowania w procesie wychowania.

Teoria wrażliwości ma charakter interdyscyplinarny. W rozumieniu wrażliwości wyróżniono cztery komponenty: poznawczy, emocjonalny, działaniowy i moralny. Funkcję zintegrowania poszczególnych aspektów rozumienia wrażliwości przypisano teorii pedagogicznej. Badania empiryczne dotyczące wrażliwości ukierunkowane są na jej zdiagnozowanie oraz szukanie związków z innymi zjawiskami. Konstruowane są skale do pomiaru wrażliwości dzieci, młodzieży i człowieka dorosłego. Wskazano przykłady prac badawczych polskich i zagranicznych uczonych. Empiryczna charakterystyka wrażliwości wskazuje ją jako fenomen, który może być traktowany jako zasób służący sprawnemu funkcjonowaniu człowieka w życiu codziennym. Wnioski z teoretycznej i empirycznej charakterystyki wrażliwości potraktowano jako istotną przesłankę kształtowania wrażliwości w procesie edukacji i wychowania. Stanowią one część trzecią artykułu i mogą być wykorzystane do kreowania i korygowania praktyki wychowania.

W tekście potraktowano wrażliwość jako silną stronę człowieka (cnotę), którą można i należy kształtować w procesie wychowania. Jest ona niezbędna do kształtowania pozytywnych relacji intrapersonalnych i interpersonalnych. Dewaluowanie wrażliwości można uznać za wskaźnik swoistego regresu człowieczeństwa.

The goal of the article is to dwell upon sensitivity, its comprehension and meaning in shaping sensitivity for the quality of everyday functioning. The research matter is to define whether the face of human sensitivity has a positive or negative output. The structure of the article contains three parts: theoretical, empirical characteristics of sensitivity and its practical aspect of its shaping in upbringing process.

The theory of sensitivity has an interdisciplinary character. In the full meaning of sensitivity, four components are pointed out: cognitive, emotional, acting and moral. The function to integrate the various aspects of understanding the sensitivity is delegated to pedagogical theory. The empirical research considering sensitivity are heading towards its diagnosis and searching for relations with other phenomena. The scales of sensitivity levels are constructed for children, adolescents and adults. The examples of polish and foreign scientists are provided. The empirical characteristics of sensitivity reveals it as a phenomenon which is a resource for flawless human functioning in everyday life. The conclusions from theoretical and empirical characteristics of sensitivity has been treated as grounds for designing sensitivity in the processes of education and upbringing. The abovestand for a third part of the article and can be used for creating and adjusting the upbringing practice.

In the article an anxiety of the world without sensitivity is expressed. The sensitivity is treated as a strong side of human (virtue) which can and needs to be shaped in the process of upbringing. It is inevitable for creating positive intrapersonal and interpersonal relations. Diminishing the meaning of sensitivity can be defined as an indicator for humanity regress.