Powstanie Towarzystwa Rozwoju Ziem Zachodnich w Szczecinie w 1957 roku

Polska myśl zachodnia to jeden z ciekawszych nurtów intelektualnych w powojennych dziejach Polski. Obejmował bardzo szerokie spektrum od zagadnień ideologicznych i politycznych, przez etniczne, demograficzne i wyznaniowe aż po kulturalne, społeczne i gospodarcze. Największą aktywność środowisko wykazywało w latach czterdziestych, pod koniec dekady stając się ofiarą stalinowskiej unifikacji. Odrodzenie dążeń do szczególnej aktywizacji polityki wobec ziem zachodnich i północnych nastąpiło po powrocie do władzy Władysława Gomułki, a główną formą organizacyjną środowiska stało się Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Ze względu na Pomorze Zachodnie jako region, na którym tkankę społeczną po wojnie zbudowano niemal od zera, pozbawiony rozbudowanej warstwy inteligenckiej i będący ofiarą centrystycznych założeń okresu realizacji planu sześcioletniego jest niezwykle interesującym przykładem eksplozji aktywności myśli zachodniej po 1956 roku i stopniowego jej wygaszania w kolejnych latach. Obserwacja okoliczności powstawania TRZZ w Szczecinie, pozwala na zrozumienie głównych tendencji w budowaniu jego relacji z władzą i jednocześnie prób realizacji aspiracji społeczeństwa. W tych warunkach krzepło nowe, lokalne środowisko intelektualne, krystalizowały się zasady jego udziału w życiu publicznym i jednocześnie kształtowały się zasady oddolnej aktywności społeczeństwa w ramach istniejącego systemu społeczno-politycznego. w gorącym okresie popaździernikowym.

The Polish concept of the Western Territories is one of the most interesting intellectual trends in the post-war Poland. The concept included a wide range of ideological and political questions, as well as the ethnic, demographic, confessional, cultural, social and economic ones. The milieu connected with the concept was especially active in the 1940s, and at the end of that decade it fell victim to the Stalinist unification. The revival of an especially active policy towards the Western and Northern Territories took place when Władysław Gomułka came back to power, and the Association for the Development of the Western Territories became the main organisational form of the milieu. West Pomerania is here especially interesting as its social tissue was reconstructed from scratch after the war, the region was deprived of intellectual elites and additionally fell victim to the centralist assumptions of the six-year plan; in 1956 the concept in question exploded to be gradually put out in the subsequent years. It is possible to understand the main tendencies in the relation between the Association and the authorities, as well as the aspirations of the society, through the analysis of the circumstances in which the Association was created. Such were the conditions under which the new local intellectual community was being born and the principles of its participation in the social life were crystallising, being an example of grass-roots activity of the society within the existing socio-political system in the hot after-October period.