Przemysł w portach morskich regionu Morza Bałtyckiego

Artykuł nawiązuje do badań nad uprzemysłowieniem portów. Współcześnie poza branżą offshore temat ten nie był szerzej poruszany w literaturze. Celem badań było sprawdzenie, jaka jest struktura branżowa zakładów produkcyjnych niezwiązanych ściśle z gospodarką morską, działających w portach morskich regionu Morza Bałtyckiego oraz próba oceny roli transportu morskiego w obsłudze poszczególnych zakładów. Z analizy wyłączono budownictwo morskie i okrętowe, w tym stocznie produkcyjne i remontowe oraz porty rybackie ze względu na ich specyfikę produkcyjną. Obszar badań to region Morza Bałtyckiego rozumiany jako dziewięć państw: Niemcy, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Rosja, Finlandia, Szwecja, Dania. Wyróżnić można porty przemysłowe, które stanowią części portów handlowych lub samodzielne porty stanowiące ważne ogniwo w przemysłowym łańcuchu produkcyjnym. Na badanym obszarze funkcjonowało około 270 portów przeładunkowych, z czego 2/5 miało znaczenie przemysłowe. Scharakteryzowano rodzaje przemysłu występujące w badanych ośrodkach portowych oraz uwarunkowania wykorzystania portów na potrzeby zlokalizowanych w nich zakładów przemysłowych. W strukturze zidentyfikowanych zakładów największą grupę stanowił przemysł drzewno-papierniczy, znaczna liczba zakładów reprezentowała także branże energetyczną, mineralną i metalurgiczną. Dostęp do transportu morskiego ma kluczowe znaczenie dla sektora paliwowo-energetycznego – stanowił on jedyną lub główną drogę dostaw surowców do produkcji dla części rafinerii i elektrowni.

The article refers to research on the industrialisation of ports. Nowadays, apart from the offshore industry, this topic was not discussed in more detail in the literature. The aim of the study was to check the structure of production plants not closely related to maritime economy which operate in seaports of the Baltic Sea Region and to evaluate the role of maritime transport in servicing individual plants. The analysis excluded maritime construction and shipbuilding (production and repair yards), as well as fishing ports due to their specificity in production. The research area covered the Baltic Sea Region understood as 9 countries: Germany, Poland, Lithuania, Latvia, Estonia, Russia, Finland, Sweden, Denmark. We can distinguish industrial ports that are part of commercial ports or independent ports that are an important link in the industrial production chain. There were about 270 transhipment ports in the study area, two fifths of which were of industrial importance. The types of industry appearing in the surveyed port centres, as well as the conditions of using ports for the needs of industrial plants located in them were characterised. In the structure of the identified plants, the largest group was the wood and paper industry, a significant number of plants also represented the following industries: energy, mineral and metallurgy. Access to maritime transport is crucial for the fuel and energy sector – it was the only or main route for the supply of raw materials for production for a part of refineries and power plants.