Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i północnym do 1945 roku : zarys problemu

Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i północnym przechodziły zmienne koleje losu. Biskupstwo poznańskie, a potem metropolia gnieźnieńska zapewniały przestrzeń do coraz prężniejszego rozwoju Kościoła katolickiego. W tę przestrzeń należy wpisać także biskupstwa pruskie oraz diecezję chełmińską z metropolii ryskiej. Niestety, protestantyzm, który w XVI wieku zaistniał w Niemczech, dosięgnął wiele krajów europejskich, w tym również Księstwo Pomorskie, a z nim pomorski Kościół oraz Prusy i tamtejszy Kościół katolicki. Następne 400 lat charakteryzuje się ciągłym zmaganiem się o utrzymanie i odbudowę struktur organizacji Kościoła katolickiego i granic Polski, niestety, straconych w kolejnych rozbiorach. Rok 1945 przyniósł nową rzeczywistość polityczną, a zarazem kościelną. Odradzanie się Kościoła katolickiego w czasach reformacji umożliwiło jego pełny rozkwit po 1945 roku – ziemie te stały się polskie i katolickie.

The history of the Catholic Church in Western Pomerania and North undergone vicissitudes. Bishopric in Poznan, Gniezno metropolis and then provide space for more robuster development of the Catholic Church. In this space should be entered Prussian bishopric and diocese of Chelmno from the metropolis of Riga. Unfortunately, Protestantism, which in the sixteenth century arisen in Germany, reached many European countries, including the Duchy of Pomerania, and with it the Church of Pomerania and Prussia, and the local Catholic Church. The next 400 years is a constant struggle for the maintenance and restoration of the organizational structures of the Catholic Church and the Polish border, but lost in successive partitions. The year 1945 brought a new political reality, and yet the church. Revival of the Catholic Church during the Reformation resulted in full bloom after 1945. – These lands have become Polish and Catholic.