Organizacja i funkcjonowanie związków międzygminnych w Polsce

Cel – podjęto próbę uporządkowania i usystematyzowania stanu w iedzy z zakresu funkcjonowania związków międzygminnych w Polsce, ich otoczenia prawnego i organizacji oraz wskazano na finansowe aspekty i uwarunkowania działalności związków. W części empirycznej opracowania zaprezentowano dotychczasowe doświadczenia w funkcjonowaniu związków międzygminnych i realizacji przez nie zadań publicznych ze szczególnym uwzględnieniem ich dysfunkcjonalności zdiagnozowanej w wyniku działalności kontrolnej NIK.

Metodyka badania – wykorzystano krytyczną analizę piśmiennictwa, ze szczególnym uwzględnieniem analizy aktów prawnych i raportów pokontrolnych NIK, zastosowano metody indukcji i dedukcji oraz metodę obserwacyjną.

Wynik – przegląd dotychczasowych doświadczeń w funkcjonowaniu związków międzygminnych w aspekcie teoretycznym i praktycznym wskazuje, że o ile ramy formalnoprawne dla funkcjonowania tych podmiotów są wystarczające, o tyle respektowanie wymogów prawnych w praktyce nie zawsze przebiega w sposób prawidłowy, co wynika zazwyczaj z braku doświadczenia decydentów lub ich niewiedzy. Skala nieprawidłowości jest niewielka, jakkolwiek częstotliwość i liczebność ich występowania znaczna. Należy oczekiwać, że wobec rosnącej liczby zadań przypisanych gminom do realizacji przy niezmienionym stanie ich finansów popularność związków międzygminnych, jako formy realizacji zadań publicznych będzie rosła.

Wartość – w artykule w kompleksowo zaprezentowano rzadko podejmowaną w literaturze przedmiotu problematykę zogniskowaną na związkach międzygminnych oraz aspektach organizacyjnych i finansowych ich funkcjonowania. Na uwagę zasługuje w szczególności diagnostyka dysfunkcji w sferze funkcjonowania związków międzygminnych, słabo opisana w literaturze przedmiotu a zaprezentowana w artykule.

Purpose – in an article authors attempted to organize and systematize the knowledge of the functioning of the union of communes in Poland, their legal environment, organization and the financial aspects and determinants of their activities. In the empirical part of the paper authors presented the experience in functioning of union of communes and their implementation of public tasks with particular regard to their dysfunctionality diagnosed as a result of the Supreme Chamber of Control audit activity.

Methodology – the article uses critical analysis of literature with particular emphasis on the analysis of legal acts and audit reports of the Supreme Chamber of Control, methods of induction and deduction, and observational methods.

Findings – reviewing previous experience in the functioning of union of communes relations in the theoretical and practical aspects indicates that while the formal legal framework for the functioning of these entities is sufficient, the legal requirements in practice is not always normal, which is usually result of the lack of experience of decision makers or their knowledge. The range of irregularity is small, although the frequency and abundance of their occurrence are considerable. It is expected that in the face of the increasing number of tasks assigned to municipalities to carry out their unchanged state of finances, the popularity of unions of communes as a form of implementation of public tasks will increase.

Value – the research paper in a complex way presents the rarely depicted in the reference books issues of the union of communes and the organizational and financial aspects of its operations. Particularly noteworthy is the diagnostics of dysfunction in the area of the union of communes’ functioning, poorly described in the literature and presented in the article.