Rytm pracy w kancelarii księcia wschodniopomorskiego, Mściwoja II (1266-1294)

W artykule prześledzono roczną ilość wystawianych dokumentów, a także ilość dokumentów wydawanych w poszczególnych miesiącach oraz dniach tygodnia w XIII-wiecznej kancelarii księcia wschodniopomorskiego, Mściwoja II. Dane te poddano analizie statystycznej, próbując wychwycić istnienie wahań cyklicznych i sezonowych w rytmie pracy tej kancelarii. Otrzymane wyniki pokazują, że – jak wszystkie średniowieczne kancelarie – kancelaria Mściwoja II działała w sposób permanentny. Zauważyć w niej jednak można pewne wahania cyklicznie i sezonowe, które ukazują specyfikę pracy kancelaryjnej na dworze ostatniego z Sobiesławiców. W przypadku cykli rocznych zaobserwowano wzrost ilości wystawianych rocznie dokumentów po roku 1273, co można wiązać z postępującym w czasach Mściwoja procesem umacniania prawnej roli dokumentu jako środka dowodowego czy środka realizacji zamierzeń politycznych. W okresie tym pojawiały się jednak pewne ponadprzeciętne lata, w których wystawiono zdecydowanie więcej dyplomów. Wzrosty wynikały z aktualnych potrzeb w prowadzeniu albo polityki zewnętrznej, albo polityki wewnętrznej. Analiza rytmu pracy w ciągu roku pokazała natomiast istnienie pewnych wahań sezonowych, wywołanych wpływem pór roku, ponieważ mniej dokumentów wystawiono w półroczu jesienno-zimowym. Na sezonowość pracy w ciągu roku wpływ miał również kalendarz liturgiczny, ponieważ datacje dokumentów kumulują się wokół dat niektórych świąt kościelnych, w okresie Wielkiego Postu oraz w czasie po Bożym Narodzeniu. Istnieje również prawdopodobieństwo, że kalendarz liturgiczny wpływał także na działania kancelaryjne w ciągu tygodnia. Najwięcej dokumentów datowanych jest bowiem na poniedziałek, co może wynikać z faktu, że tego dnia spisywano czynności prawne opublikowane uroczyście podczas niedzielnej Mszy Św. Datacja wielu dokumentów opiewa również na samą niedzielę, a także na piątek, co także wskazywać może na związek z uroczystym wręczeniem dyplomu w dniu Pańskim.

The article analyses all the documents issued by the 13th-century chancellery of Mestwin II, an East Pomeranian Duke, year by year, as well as in particular months and days. These data have been processed statistically in order to obtain cyclical and seasonal fluctuations in the rhythm of work in the Chancellery. The results of the analysis prove that Mestwin’s Chancellery, like all the Medieval Chancelleries, generally functioned on a permanent basis. Yet, some cyclical and seasonal fluctuations may be detected, which shows the uniqueness of chancellery work at the court of the last of the Samborides (German: Samboriden, Polish: dynastia Sobiesławiców). What was noticed in the case of the annual cycles was an increase of documents issued each year after 1273, which might be associated with a process, speeded up under Mestwin, of strengthening the legal role of documents as evidential proof or a way to realise political objectives. Yet, that steady process was disrupted in the years in which the number of diplomas issued was decisively higher. Those increases resulted from the current needs of external and internal policies. The analysis of the rhythm of work in particular years indicates some seasonal fluctuations caused by the year’s seasons, because fewer documents were issued in autumn and winter. Seasonal fluctuations were also caused by the liturgical calendar, because the dating of documents were cumulated during some ecclesiastical holidays, like Lent or Christmas. It is also probable that the liturgical calendar influenced the chancellery’s activity during the week, as the most documents were dated on Monday; it may result from the fact that the legal activities made public during the Sunday’s Mass were put down on paper on that day. Many documents were also dated on Sunday, as well as on Friday, which may be connected with the ceremony of diploma handing in on dies Dominicus.