„Tygodnik Powszechny” Jerzego Turowicza wobec literatury : medium prawie doskonałe

Przedmiotem rozważań jest stosunek Jerzego Turowicza do zagadnień literatury (na podstawie kwerend w poszczególnych dekadach redagowania „TP”, a więc w półwieczu 1945–1995). Podkreśla się wyjątkową pozycję krakowskiego pisma na mapie prasy polskiej lat komunizmu. Od założenia pismo to miało szerokie i wieloletnie poparcie ze strony profesury Uniwersytetu Jagiellońskiego, a także innych uczelni Krakowa. Omówiono wybrane świadectwa poetów i prozaików, na przykład Marka Skwarnickiego, Jana Józefa Szczepańskiego, Jana Twardowskiego i in. Zwrócono uwagę na wybitne zasługi Turowicza w odkrywaniu i popieraniu talentów literackich (tutaj na przykładzie ks. Twardowskiego oraz Marii Jarczyńskiej-Bukowskiej). Turowicz rzadko pisał o poetach i poezji, lecz cały czas śledził powstające w kraju i na emigracji piśmiennictwo z tego zakresu. Miał też nadzwyczajne wyczucie estetyczne, dzięki czemu dobierał sobie utalentowanych poetów jako współpracowników i publikował teksty autorów, których sława daleko przekroczyła granice Polski (przypadek ks. Karola Wojtyły, Czesława Miłosza, Stanisława Lema i in.). Tylko za czasów Turowicza literatura polska była omawiania na łamach „TP” tak szeroko i kompetentnie. Dzięki temu czytelnik poznawał czołowe pióra krytycznoliterackie i zyskiwał rzetelną orientację w literaturze polskiej i światowej. Wydaje się, że z odejściem Turowicza pod tym względem „Tygodnik Powszechny” już nie pełni takiej funkcji.

The subject of the discussion is Jerzy Turowicz’s attitude to the issues of literature (based on queries in the decades when he was the editor-in-chief of “TP”, i.e. in the 1945-1995 half-century). The special position occupied by the journal from Krakow on the map of the communist-era Polish press is stressed. Since its establishment, this journal enjoyed wide and long-time support from the professor communityof the Jagiellonian University, as well as other academies of Krakow. Assorted accounts from poets and prose authors, including Marek Skwarnicki, Jan Józef Szczepański, Jan Twardowski and others, were discussed. Attention was paid to Turowicz’s outstanding merits in discovering and advocating of literary talents (with an example of Father Jan Twardowski and Maria Jarczyńska-Bukowska). Turowicz seldom wrote on poets and poetry, but he continuously monitoredboth domestic and emigrationliterature on this subject. He also had an extraordinary aesthetic sense which allowed him to selecttalented poets as his collaborators, and published authors whose fame wentmuch further than the borders of Poland (cases of Father Karol Wojtyła, Czesław Miłosz, Stanisław Lem and others). Only under Turowicz, Polish literature had such a wide and competent coverage in “TP”. Thanks to this, readers could acquaint themselves with the foremost pens of literary criticism and were becomingthoroughly oriented in the Polish and world’s literature. It seems that since Turowicz’s passing, “Tygodnik Powszechny” has not played such a role in this regard anymore.