Leksyka matematyczna w jednojęzycznych słownikach języka niemieckiego jako obcego – przyczynek do dydaktyki języków specjalistycznych

Streszczenie

Matematyka jest wszechobecna, tak jak i wszechobecna jest leksyka matematyczna, zwłaszcza leksemy z zakresu matematyki elementarnej. Rodzimi (i nie tylko) użytkownicy języka posługują się w życiu codziennym wyrazami matematycznymi, niekiedy nie zdając sobie z tego zupełnie sprawy. Jednak fakt ten może stanowić problem dla osób uczących się danego języka jako języka obcego. I stąd też terminy matematyczne powinny być odpowiednio objaśniane w słownikach przygotowanych dla uczących się wybranego języka jako języka obcego.

Badanie przeprowadzone w ramach tej pracy doktorskiej ma na celu weryfikację, jakie leksemy matematyczne są obecnie lematyzowane w słownikach języka niemieckiego jako języka obcego oraz jak ujmowane są one w ich leksykograficznej makro-, mikro- i mediostrukturze oraz, co się z tym wiąże, czy słowniki te w kontekście słownictwa matematycznego mogą w wystarczającym zakresie służyć osobom uczącym się języka niemieckiego jako pomoc przy recepcji, produkcji i nauce języka.

Analizie poddane zostały wersje papierowe trzech jednojęzycznych słowników ogólnych skierowanych do osób uczących się języka niemieckiego jako języka obcego. Zebrany materiał leksykograficzny został poddany zarówno analizie ilościowej, jak i jakościowej. W wyniku przeprowadzonego badania wskazano na wiele zalet i wad ogólnych jednojęzycznych słowników języka niemieckiego jako języka obcego w zakresie lematyzacji słownictwa matematycznego. Ogólnie jednak można stwierdzić, że autorzy zadali sobie trud opracowania słownictwa matematycznego w zakresie niezbędnym dla osób uczących się języka niemieckiego. W niektórych miejscach nie sposób jednak oprzeć się wrażeniu, że niektóre decyzje dotyczące wyboru matematycznych jednostek leksykalnych zarejestrowanych w słowniku, jak i ich opisu niekoniecznie odpowiadają potrzebom potencjalnych użytkowników słownika i deklarowanym przez autorów założeniom dotyczącym doboru uwzględnionej terminologii specjalistycznej. Podsumowując, można jednak stwierdzić, iż choć badane prace wymagają dalszego opracowania na poziomie lematyzacji słownictwa z dziedziny matematyki, niewątpliwie mogą służyć jako pomoc dla uczących się.

Summary

Mathematics is ubiquitous, and so is mathematical lexis; especially lexemes in the field of elementary mathematics. Native (and non-native) language speakers use mathematical terms in their everyday lives, sometimes not even being aware of it. This fact can constitute a problem for learners of a given language as a foreign language. Therefore, mathematical terminology ought to be adequately explained in the dictionaries for foreign language learners.

The research conducted as part of this doctoral dissertation aims to verify which mathematical lexemes are currently lemmatized in dictionaries of German as a foreign language and how they are captured in their lexicographic macro-, micro- and mediostructures - hence whether these dictionaries, in the context of mathematical vocabulary, can sufficiently serve learners of German as an aid in language reception, production, and learning.

Paper versions of three monolingual general dictionaries addressed to people learning German as a foreign language were analysed. The collected lexicographic research material was subjected to both quantitative and qualitative analysis. As a result of the conducted research, many advantages and disadvantages of general monolingual dictionaries of the German language as a foreign language have been identified in terms of the lemmatization of mathematical vocabulary. On the whole, it can be said that the authors of the dictionaries made the effort to lemmatize the mathematical vocabulary to the extent necessary for learners of the German language. However, certain decisions regarding the selection of mathematical lexical units registered in the dictionary, as well as their description, do not necessarily meet the needs of potential users and do not fulfil promises made by the authors regarding the selection of registered specialized terminology. In summary, although the researched works require further elaboration on the level of lemmatization of mathematical vocabulary, they can undoubtedly be used as an aid for learners.