Buberowski projekt religii jako obecności

Artykuł w pierwszej części rekonstruuje główne tezy Buberowskiego wykładu Religia jako obecność, wygłoszonego wiosną 1922 r. we Freies Jüdisches Lehrhaus we Frankfurcie na zaproszenie Franza Rosenzweiga. W części drugiej stawia pytanie o fundamentalną kategorię obecności (Gegenwart) oraz zmiany, jakie przeszła ona w okresie pomiędzy wspomnianym wykładem a książką Ja i Ty, opublikowaną w grudniu 1922 roku, gdzie kategoria obecności wydaje się stopniowo ustępować miejsca relacji Ja-Ty. Czy relacja ta całkowicie wchłonęła fenomen obecności, a „nastawienie uobecniające” (vergegenwärtigende Grundhaltung) przeszło w relację Ja-Ty? Jakie były przyczyny tej zmiany? Czy Buber pod wpływem Rosenzweiga oddalił się od swych pierwotnych chasydzkich fascynacji, przybliżając się bardziej do Boga osobowego, który stanie się twarzą obecności? W artykule podejmuję też próbę odpowiedzi na pytanie o charakter doświadczenia obecności: czy jest ono, i w jakim sensie, doświadczeniem religijnym? A jeśli tak, to czy mogłoby ono stanowić ponadkonfesyjny punkt odniesienia, ustanawiając płaszczyznę dla międzyreligijnego dialogu?