Przemiany polskiej wsi w latach 1918-1989

W artykule przedstawiono zarys problematyki, która pomoże w projektowaniu wybranych lekcji historii zgodnie z modułową podstawą programową. Problemem polskiej wsi przed II wojną światową było przeludnienie i rozdrobnienie. Mimo przeprowadzonej reformy rolnej, na ziemiach polskich funkcjonowały głównie małe gospodarstwa o powierzchni poniżej 5 hektarów a rolnicy stosowali ekstensywne metody uprawy. Jedynie część większych gospodarstw, głównie z zachodniej i środkowej części Polski, została zmodernizowana. W wyniku Wielkiego Kryzysu znacznie spadła opłacalność produkcji rolnej i sytuacji ta utrzymała się aż do 1945 roku. W czasie II wojny światowej zanotowano znacznie straty wśród mieszkańców wsi, jak również znaczące straty materialne. Po zakończeniu wojny, przeprowadzono radykalną reformę rolną, która pogłębiła rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Część ziemi stała się własnością państwową, którą przekształcono w Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). Obszar zajmowany przez PGR systematycznie wzrastał, zwłaszcza w zachodniej i północnej części Polski. W 1948 roku rozpoczęła się kolektywizacji wsi, rolnicy byli zmuszani do łączenia gospodarstw pod groźbą represji. Po 1956 roku większość gospodarstw skolektywizowanych została rozwiązana, zrezygnowano również z części obowiązkowych dostaw. Pogłębiająca się depresja lat siedemdziesiątych XX wieku doprowadziła do spadku cen i upadku przemysłu rolnego, co spowodowało braki w dostawach żywności. Zły stan rolnictwa utrzymywał się aż do końca funkcjonowania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

In the prewar period problems of Polish countryside were fragmentation and overpopulation. In spite of the land reform the farms were mainly smaller than 5 hectares and the peasants practiced the extensive farming. Only the part of bigger farms, mainly in Western and Middle Poland, was modern. The Great Depression led to 66% agricultural goods prices drop and it lasted until 1945. The Polish countryside during the World War II suffered enormous material and demographic loss. After the end of the war the radical land reform was introduced, which deepened agricultural fragmentation. Some part of the land remained in government’s possession and were transformed into State Agricultural Farm (Państwowe Gospodarstwo Rolne, PGR). The area of this farms were extended systematically, particularly in the western and northern Poland’s areas. In 1948 the government started to collectivize the countryside. The famers were forced with restrain and repression to join the cooperative farms. After 1956 the most of the cooperative farms fell apart and the policy has been lightened, e.g. reducing compulsory deliveries. The deepening depression of the 70’s led to the prices drop and the collapse in the agricultural industry, which caused the breakdown of food supply. The bad condition of agriculture lasted until the last days of People’s Republic of Poland.