Gdzie jest ziemia obiecana edukacji? : kontekst edukacji akademickiej

W artykule – nawiązując do tekstów współczesnej humanistyki – podjęto refleksję nad edukacją akademicką. Za punkt wyjścia przyjęto tezę o spadku jakości edukacji akademickiej, szczególnie w związku z jej umasowieniem. Posługując się metaforą ziemi obiecanej, wskazano potrzebę poszukiwania wartości i celów, które nadadzą sens działaniom głównych aktorów edukacyjnej sceny i głęboko w nie się zaangażują, pozwolą zatrzymać „edukacyjną katastrofę”. Odniesiono się do idei myślenia utopijnego. Wskazano jego znaczenie w kulturze. Zostało ono ujęte jako akt afirmacji wartości nieodzownej do tego, aby społeczeństwo mogło istnieć. Nieodłączną cechą ludzkiej natury jest bowiem potrzeba skierowania ku przyszłości i tworzenia śmiałych jej projektów. W tym kontekście zaproponowano wspomaganie człowieka w rozwoju nadziei jako źródło wyprowadzania celów edukacji akademickiej. Nadzieja została ujęta jako jedna z podstawowych składowych charakteru ludzkiej egzystencji. Uwypuklono jej ingerujący charakter. Zostaje w niej zintegrowane to, co z „tego” świata, z tym, co przynależy do „innego” świata. Człowiek wykracza poza horyzont codzienności, poza to, co pewne, znane, bezpieczne i otwiera się na nieczasowość, na nieskończoność, na transcendencję. Nadzieję ujęto również w perspektywie drogi do ziemi obiecanej. W tym kontekście zaproponowano kierunki działań, które wspierają człowieka w budowaniu nadziei dla siebie i dla tych, z którymi podzielamy los, a równocześnie hamują przekształcanie uczelni w przedsiębiorstwa edukacyjne. Wskazano również pułapki nadziei, fałszywe nadzieje, które tworząc złudzenie wolności, omnipotencji, znieczulają na niepokój i rozpacz, odbierając szanse na wychodzenie poza to, co znane i odkrywanie nowych możliwości. Zaakcentowano też rolę pustyni w drodze do ziemi obiecanej. 

The article, referring to the texts of the modern humanities, reflects on academic education. The thesis of the decline in the quality of academic education, especially in connection with its massification, was taken as a starting point. Using the metaphor of the promised land, indicated was the need to search for values and goals that will give meaning to the activities of the main actors of the educational scene and deeply involved in them, to stop an “educational disaster”. Reference was made to the idea of utopian thinking and its importance in culture was pointed out. It was framed as an act of value affirmation necessary for society to exist. This is because inherent to human nature is the need to direct towards the future and create bold projections of it. In this context, assisting humans in the development of hope was proposed as a source for deriving the goals of academic education. Hope was framed as one of the basic components of the nature of human existence, and its intervening character was highlighted. Hope integrates what is from this world with that which belongs to the other world. A person goes beyond the horizon of everyday life, beyond what is certain, known, safe, and opens up to non-temporality, to the infinite, to transcendence. Hope was also put in the perspective of the road to the promised land. In this context, courses of action were proposed to support a person in building hope for himself/herself and for those with whom they share a fate. Presumably, at the same time, they inhibit the transformation of universities into educational enterprises. The traps of hope, false hopes that is, are also pointed out. Creating the illusion of freedom, of omnipotence, they anesthetise anxiety and despair, taking away opportunities to go beyond the familiar and discover new possibilities. The role of the desert in the journey to the promised land was also emphasised.