Wpływ rotacji stawu biodrowego na urazowość u piłkarzy nożnych

Streszczenie

Piłka nożna jest dyscypliną sportową, w której zawodnik znajduje się w nieustanym ruchu, pokonując dziesiątki kilometrów w pełnym biegu, truchcie i marszu. Musi wykonać szereg wyhamować, wślizgów, zwrotów i kopnięć piłki. Jest to sport, który charakteryzuje się walką bezpośrednią, z prawem kontaktu fizycznego z przeciwnikiem. Dlatego jest obarczony tak dużym ryzykiem występowania urazów. Mimo, iż piłka nożna jest sportem drużynowym, w głównej mierze istotna jest aktywność indywidualna każdego z piłkarzy. Tym samym niezwykle ważne jest, aby każdy zawodnik posiadał nawyki ruchowe stanowiące reakcje na działania przeciwników oraz te zapoczątkowane i przemyślane przez niego samego. Efektywne wykonywanie działań na treningach czy podczas meczy jest możliwe tylko przy prawidłowych zakresach ruchów w poszczególnych stawach. Jakiekolwiek zaburzenia ich ruchomości związane z nieprawidłowo prowadzonym treningiem, brakiem odpowiedniej regeneracji i odpoczynku lub dysfunkcyjnie napiętą torbą stawową ograniczają sprawność motoryczną zawodnika. Bieg, zmiana jego kierunku, nagłe zatrzymanie i start, wyskoki i oddawanie strzałów piłkarskich nie będzie w pełni skuteczne, bez silnych, stabilnych i ruchomych w pełnym zakresie, stawów biodrowych. Na przestrzeni ostatnich lat zwraca się uwagę na to, że większość problemów związanych z urazami kończyn dolnych przypisywana jest brakom stabilizacji w stawach kolanowych, pomijając często istotę ruchomości bioder, w tym zasadniczego znaczenia rotacji wewnętrznej i zewnętrznej.

Dlatego celem przedstawionych badań była ocena efektywności prewencyjnego programu ćwiczeń (autorski) na rotację wewnętrzną i zewnętrzną w stawie biodrowym u badanych zawodników trenujących piłkę nożną. Celem praktycznym było opracowanie i wdrożenie programu ćwiczeń wpływających na zwiększenie zakresu rotacji wewnętrznej i zewnętrznej w stawie biodrowym oraz na zwiększenie jego mobilności u zawodników trenujących piłkę nożną w celu zapewnienia lepszej kontroli procesu treningowego, co może przełożyć się na zmniejszenie liczby urazów i kontuzji. Do realizacji ustalonych celów sformułowano pytania badawcze: 1. Czy i w jaki sposób wdrożenie programu prewencyjnych ćwiczeń na rotację wewnętrzną i zewnętrzną w stawie biodrowym u zawodników wpłynęło na zakres ruchomości w tym stawie? 2. Czy i w jaki sposób zastosowana autorska metoda pomiaru rotacji wewnętrznej i zewnętrznej w stawie biodrowym systemem MioVideo firmy Noraxon łącznie z systemem Biodex przyczyniła się do skutecznej oceny rotacji wewnętrznej i zewnętrznej oraz zakresu mobilności stawu biodrowego? 3. Które z zastosowanych narzędzi/testów pomiaru rotacji wewnętrznej i zewnętrznej w stawie biodrowym skutecznie oceniło zakres ruchomości w badanym stawie u piłkarzy nożnych?

W badaniach uczestniczyło 77 zawodników uprawiających piłkę nożną, w wieku od 14 do 20 roku życia, trenujących 7 razy w tygodniu po 90 minut. Zawodnicy brali również udział w jednym meczu w tygodniu w Akademii Piłkarskiej Pogoń Szczecin. Z zespołów głównych trenujących w klubie Pogoń Szczecin zostały wytypowane cztery zespoły. Następnie dokonano losowego podziału zawodników na dwie grupy - grupę I i grupę II. Badania przeprowadzono dwukrotnie; przed wprowadzeniem programu prewencyjnego oraz po 6 miesiącach jego realizacji.

W badaniu zastosowano metodę eksperymentu polegającą na wprowadzeniu do losowo wybranej grupy prewencyjnego programu ćwiczeń na rotację wewnętrzną i zewnętrzną w stawie biodrowym w celu zwiększenia zakresu ruchomości rotacyjnej w stawach biodrowych. Badania przeprowadzono z zastosowaniem następujących narzędzi: testu Y-Balance służącego do oceny równowagi i mobilności dynamicznej stawów biodrowych kończyn dolnych w sporcie i rehabilitacji, testu do badania rotacji wewnętrznej i zewnętrznej w stawie biodrowym z zastosowaniem systemu MioVideo firmy Noraxon i systemu Biodex, testu siły mięśni grupy kulszowo-goleniowej Nord Bord stworzonego głównie do wykrywania dysfunkcji okolicy kończyny dolnej oraz testu siły mięśni przywodzicieli Groin Bar stosowanego do oceny siły mięśniowej i dysproporcji w sile mięśni odpowiedzialnych między innymi za ruch przywodzenia kończyn dolnych.

Porównując wyniki testu Y-Balance pomiędzy 1 i 2 badaniem dla grupy I, uzyskano różnice istotne statystycznie w pomiarach zasięgu przedniego prawej i lewej nogi. Pozostałe badane zasięgi także uległy zwiększeniu, ale różnice w pomiarach nie były istotne statystycznie. 

Wykazano natomiast różnicę istotną statystycznie w wynikach z pomiarów złożonych (Composite Score) zarówno dla lewej jak i prawej nogi. Świadczyło to o zwiększonych zasięgach w obu kończynach. Analizując wyniki testu Y-Balance dla grupy II w badaniu 1 i 2 nie wykazano różnicy istotnie statystycznej dla badanych parametrów. W przypadku rotacji wewnętrznej i zewnętrznej dla grupy I wykazano różnice istotne statystycznie po okresie 6 miesięcy od wprowadzonego eksperymentu. Zastosowany test Nord Bord wykazał po 6 miesiącach zwiększone parametry w ocenie siły mięśniowej grupy kulszowo-goleniowej w grupie I, jednak nie wykazano różnicy istotnej statystycznie w stosunku do badania 1. Podobne wyniki uzyskano w grupie II. Badając siłę mięśni przywodzicieli testem Groin Bar wykazano różnicę istotną statystycznie pomiędzy grupą I i II po zakończeniu zaplanowanego cyklu treningowego.

Otrzymano następujące wnioski: 1. Wykazano, że prewencyjny program ćwiczeń wdrożony do wybranej losowo grupy piłkarzy nożnych wpłynął na zwiększenie mobilności w ich stawach biodrowych, co dowodzi o jego skuteczności i efektywności. 2. Wykazano, że prewencyjny program ćwiczeń wdrożony do wybranej losowo grupy piłkarzy nożnych, może przełożyć się na zmniejszenie liczby urazów i kontuzji wynikających z ograniczeń ruchomości stawu biodrowego oraz wpłynąć na efektowniejszą kontrolę procesu treningowego. 3. Skuteczność zastosowanego prewencyjnego programu ćwiczeń wskazuje na konieczność kontynuacji badań rozszerzając je o wykazanie konkretnych urazów wynikających z ograniczeń ruchomości stawów biodrowych. 4. Istotne jest wprowadzenie jednolitego programu profilaktyki urazów dla piłkarzy nożnych, aby trenerzy i trenerzy przygotowania motorycznego mogli skutecznie zapobiegać kontuzjom u zawodników. 5.Wdrażając do badań autorską metodę pomiaru — system MioVideo łącznie z systemem Biodex potwierdzono jej skuteczność w ocenie rotacji wewnętrznej i zewnętrznej piłkarzy i w ocenie zakresu mobilności ich stawu biodrowego.

Summary

Football is a sport in which any given player is constantly in motion, covering dozens of kilometers in full run, jog and march, while engaging in a variety of actions such as slides, turns, and ball kicks. Consequently, football players face a high risk of injuries. The effective execution of activities during training and matches is only possible with proper ranges of motion in the joints. Any disruptions in their functioning limit the motor skills of the athlete.

The objective of this research was to assess the effectiveness of a preventive exercise programme on internal and external hip joint rotation of active football players. Additionally, the study aimed to develop and implement exercise programmes that would enhance the range of both rotations in hip joints in order to ensure better control over the training process, potentially leading to a reduction in the number of injuries and traumas resulting from limitations in hip joint mobility.

A total of 77 football players, aged 14 to 20, participated in the study. Four teams were created out of all the participants. Players were then randomly assigned to Group I and Group II. The tests were carried out twice; before the introduction of the preventive program and after 6 months of its implementation.

The study employed an experimental method, introducing a set of exercises targeting internal and external rotation in the hip joint to a randomly selected group to enhance the range of their rotational mobility. Experimenters used following assesment tools: the Y-Balance test for evaluating balance and hip joint mobility, the MioVideo and Biodexsystems for assessing hip joint rotations, and the Nord Bord and Groin Bar systems.

Statistical analysis revealed that the applied exercise programme resulted in increased mobility in the hip joints. This suggests the potential to reduce the risk of injuries and traumas among football players while also ensuring better control over the training process. Furthermore, the described measurement method contributed to an effective evaluation of internal and external rotation, as well as the range of hip joint mobility, while isolating adjacent joints.