Jak 'powinien' może wynikać z 'jest'? : reewaluacja tezy Johna R. Searle'a

W niniejszym artykule omawiam koncepcję zdań normatywnych Johna R. Searle’a. Przeprowadzona analiza ma służyć wykazaniu jej wiarygodności. Również jej autor w 2021r., po ponad pół wieku od jej pierwszego sformułowania, mimo bardzo licznych dyskusji prowadzonych w przeciągu tego czasu, stwierdza, że podtrzymuje twierdzenie o ważności i trafności tej koncepcji, a w szczególności także słynną już tezę o możliwości dokonania inferencyjnego przejścia od zdań o faktach do zdań o powinnościach (Searle 2021, 3–16). Twórca powszechnie znanej teorii czynności mowy przekonuje, że niektóre zdania normatywne wynikają pojęciowo ze zdań faktualnych (opisowych). Analizuję szczegółowo jego argumentację, usiłując wyjaśnić, jak należy rozumieć jego tezę, że mówienie o tzw. błędzie naturalistycznym samo w sobie może być błędem. Skupiam się przy tym na istocie wynikania (poprawnych inferencji) oraz warunkach prawdziwości zdań normatywnych. Rozważenie różnych możliwości interpretacji tezy i argumentów Searle’a jest zarazem uzasadnieniem twierdzenia, że są one poprawne i zachowują swoją aktualność. Wyjątkowym elementem koncepcji Searle’a, z którym polemizuję, jest jego twierdzenie o rzekomo samoistnie motywującej mocy aktów mowy, np. dokonywania obietnicy.

In this article, I discuss the conception of normative sentences by John R. Searle. The conducted analysis is to prove its credibility. Also, its author in 2021, more than half a century after its first formulation, despite numerous discussions over that time, claims that he maintains the statement about the validity of this conception, and in particular also the famous thesis about the possibility of making an inferential transition from sentences about facts to sentences about duties (Searle 2021, 3–16). The creator of the commonly known theory of speech acts argues that some normative sentences result conceptually from factual (descriptive) sentences. I analyze his arguments in detail, trying to explain how to understand his thesis that talking about the so-called Naturalistic Fallacy may itself be a mistake. I focus here on the issue of implication (correct inferences) and the conditions of the truth of normative sentences. Considering the various possibilities of interpreting Searle’s thesis and arguments will also justify the claim that they are correct and retain their importance. A unique element of Searle’s conception that I argue with is his claim about the allegedly intrinsically motivating power of speech acts, such as making a promise.