Pojęcie godności w polskim dyskursie politycznym w latach 2015-2018

Streszczenie

W rozprawie podjęto próbę wskazania strategicznego wprowadzania pojęcia godności przez polityków do zróżnicowanych subdyskursów dyskursu politycznego, charakterystycznych dla polskiego życia politycznego w latach 2015- 2018.

Godność jest jedną z najważniejszych wartości w systemie aksjologicznym. Z racji swojej wieloaspektowości, stanowi przedmiot zainteresowania badaczy wielu dyscyplin naukowych. Przez lata uznawana była za wartość uniwersalną, co znalazło odzwierciedlenie w odwołaniu się do niej np. w porządku konstytucyjnym. W rozprawie został pokazany jej rozwój etymologiczny i semantyczny.

Od 2015 roku zauważono, że pojęcie stało się elementem wielu wypowiedzi polityków, najpierw w kampaniach wyborczych, a następnie w wystąpieniach podczas najważniejszych sejmowych debat, np. dotyczących praworządności czy praw człowieka. Stąd wysunięto hipotezy, które dotyczyły: roli godności jako pojęcia wartościującego używanego przez polityków w wypowiedziach przede wszystkim o charakterze perswazyjnym, wykorzystania pojęcia przez wszystkie strony politycznego sporu, nadania jej nowych, nienotowanych wcześniej w słownikach znaczeń oraz tego, iż zaobserwowane nowe kontekst nabrały szczególnego znaczenia po 2015 roku.

Materiał badawczy stanowią wszystkie wystąpienia, które miały miejsce na mównicy sejmowej w analizowanym okresie. Badanie przeprowadzono w oparciu o metodę ilościowo-jakościową oraz wielopoziomową lingwistyczną analizę dyskursu. Pozwoliło to na pokazanie, w jakich kontekstach i za pomocą jakich środków językowych politycy i inne osoby występujące z mównicy sejmowej używali bądź nawiązywali do pojęcia godności.

W rozprawie ustalono ramy dyskursu politycznego, zwłaszcza w aspekcie jego konotacji z innymi dyskursami, m.in. publicznym, ideologicznym i medialnym.

Terminologiczno-metodologiczne ustalenia dotyczące miejsca polityki w dyskursie i odwołań do godności, pozwoliły na wyszczególnienie i zaproponowanie przez autora trzech subdyskursów: tradycyjno-kulturowego, socjalno-bytowego i liberalno-progresywnego.

Każdy z przedstawionych subdyskursów został scharakteryzowany ze względu na kontekst, najważniejsze motywy, toposy i kategorie. Taki podział umożliwił wskazanie strategicznego zastosowania omawianego pojęcia przez polityków w konkretnym kontekście oraz potwierdzenie przyjętych hipotez badawczych.

Summary

The aim of the dissertation is to indicate the strategic use of the concept of dignity by parliamentarians to various sub-discourses, characteristic of Polish political life in the years 2015-2018. 

Dignity is one of the most important values in the axiological system. The dissertation presents its etymological and semantic development. For years, it was considered a universal value, which was reflected in references to it, for example, in the Polish constitutional order.

Since 2015, the concept of dignity has become an element of many politicians' statements, first in election campaigns and then in speeches during the most important debates in the Sejm.

The following hypotheses were put forward in the dissertation: the role of dignity as an evaluative concept used by politicians in mainly persuasive statements, the use of this concept by all parties to a political dispute, giving it a new interpretation, not previously wrote in dictionaries, and that new contexts were special significance after 2015.

The research material consists of all speeches that took place in the Sejm in the analyzed period. The research was conducted on the basis of quantitative and qualitative methods as well as a multi-level analysis of language discourse. This allowed to analyze the contexts in which politicians and other people speaking from the parliamentary rostrum used or referred to the concept of dignity.

The dissertation established the framework of political discourse, especially in terms of its connotations with other discourses, such as public and media.

The terminological and methodological arrangements regarding the place of politics in the discourse made it possible to distinguish three sub-discourses: traditional-cultural, socialliving and liberal-progressive.

Such categorization made it possible to indicate the strategic use of the concept of dignity by politicians in a specific time and context, and to confirm the adopted research hypotheses.