Kandyd w potrzasku : Juliana Bruna długa podróż z Brukseli do Moskwy (1937–1941)

Julian Brun (1886–1942) was one of the most recognizable activists of the Communist Party of Poland in the interwar period. His journalism beyond the narrow confines of party debates was highly regarded. An example is his studies of the works of Stefan Żeromski and the national question, which can be seen as an attempt to get closer to the Polish intelligentsia and to take a new look at topics that had been treated uniformly and without subtlety in the KPP until then. Entering the party leadership in the mid-1930s, Brun clearly exposed himself to Stalinist repression, which was to lead to the liquidation of the organization and the murder of its leaders. This, however, did not happen. The text is a study of the situation in which Julian Brun found himself between 1937 and 1941, staying abroad – in Belgium and France – without a party assignment, in constant anxiety about his own future. In addition to reflecting on the biographical situation, the article, written on the basis of documents from Polish and Russian archives, also brings knowledge about the functioning of the mechanisms of the Comintern apparatus.

Julian Brun (1886–1942) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych działaczy Komunistycznej Partii Polski w okresie międzywojennym. Ceniono jego publicystykę, która przekraczała wąskie granice debat partyjnych. Przykładem mogą być studia na twórczością Stefana Żeromskiego i kwestią narodową, które odbierać można jako próbę zbliżenia się do polskiej inteligencji oraz nowego ujęcia tematyki traktowanej dotąd w KPP jednorodnie i bez jakichkolwiek subtelności. Wchodząc w skład kierownictwa partii w połowie lat 30. był Brun w oczywisty sposób narażony na stalinowskie represje, które doprowadziły do likwidacji organizacji i wymordowania jej przywódców. Tak się jednak nie stało. Tekst jest studium sytuacji w jakiej znalazł się Julian Brun w latach 1937–1941, przebywając za granicą – w Belgii i Francji – bez partyjnego przydziału, w ciągłym lęku odnośnie do własnej przyszłości. Oprócz namysłu nad sytuacją biograficzną, artykuł napisany na podstawie dokumentów z archiwów polskich i rosyjskich, przynosi również wiedzę o funkcjonowaniu mechanizmów aparatu kominternowskiego.