Dyskusja o naturze, objawach i przyczynach autyzmu. Studium z filozofii nauki

Streszczenie

Moja rozprawa mieści się w obszarze filozofii i historii nauki. Nie ujmowałam w niej samego autyzmu i terminu „autyzm” w dyskursie filozoficznym, żeby pokazać jak on powstawał. Ukazałam natomiast, że można przedstawić rekonstrukcję historii powstawania pojęcia autyzmu przy użyciu idei konstruktywistycznej filozofii nauki. W rozprawie przedstawiłam zatem tę rekonstrukcję przy użyciu konceptualizacji praktyki diagnostyczno-klinicznej oraz badań naukowych. Wykorzystał am idee konstruktywistycznej filozofii nauki również do tego, aby zbadać wpływ modeli teoretycznych autyzmu na omawianą praktykę diagnostyczno-kliniczną. W dysertacji nie dokonałam rekonstrukcji poglądów konstruktywistów w celu omówienia historii. Przyjrzałam się im po to, aby przygotować narzędzia badawcze, których potrzebowałam w kolejnych rozdział ach do tego, aby zastosować aparaturę poj ęciową konstruktywistycznej filozofii nauki do analizy historii pojęcia autyzmu i opisania mechanizmów, które miały wpływ na powstanie i rozwój tej kategorii.

W dysertacji przyjęłam założenie, że pojęcie autyzmu jest strukturą informacyjną. Taka struktura ma trzy składowe opisujące, są to odpowiednio: objawy, przyczyny oraz natura. Sformułowana przeze mnie hipoteza odnosi się do tego, że do konstrukcji tak rozumianego pojęcia dochodzi na trzech poziomach. Pierwszy poziom stanowi praktyka diagnostyczno-kliniczna, która jest podstawą rozważań o objawach spektrum autyzmu. W tych rozważaniach występują paradygmaty w sensie wąskim, czyli wzorcowe przypadki zaburzenia. Drugi poziom stanowią badania medyczne i klasyfikacje zaburzeń, w ramach, których można szukać przyczyn diagnozowanych objawów. Natomiast trzeci poziom stanowią rozważania teoretyczne i próby integracji wiedzy na temat autyzmu z ogólnymi modelami funkcjonowania umysłu. Pozwalają one na ustalenie natury zaburzenia, przy użyciu modeli teoretycznych funkcjonowania umysłu."

Stosując środki, które oferuje konstruktywistyczna filozofia nauki, rozwijam i uzasadniam tezę, zgodnie z którą autyzm jest konstruowany, a nie odkrywany. Nie oznacza to oczywiście, że jest wymyślony. Zgadzając się z konstruktywistycznymi modelami rozwoju wiedzy naukowej, przyjmuję że konstrukcja faktu naukowego jest procesem, w którym przejawia się nasza racjonalność i dążenie do obiektywności.