Partycypacja społeczna w kształtowaniu podziału terytorialnego państwa

Streszczenie

Podział terytorialny państwa stanowi element jego ustroju. Służy właściwej organizacji państwa i jego organów, zapewniając efektywną realizację zadań publicznych. Umożliwia określenie właściwości miejscowej organów i przypisanie im kompetencji. W oparciu o podział terytorialny państwa następuje utworzenie jednostek tego podziału, które za pomocą swoich organów mogą realizować nałożone na nie zadania. 

Wyróżnia się trzy kategorie podziału terytorialnego państwa. Zasadniczy podział terytorialny państwa, pomocniczy podział terytorialny oraz podział terytorialny do celów specjalnych. 

Podział terytorialny państwa podlega zmianom, a wpływają na niego różnego rodzaju czynniki, do których zaliczymy czynniki natury ekonomicznej, socjologicznej, kulturowej i geograficznej. Zgodnie z zastosowanymi rozwiązaniami legislacyjnymi Rada Ministrów w drodze rozporządzeń dokonuje w nim korekt, poprzez utworzenie, połączenie, podzielenie, zniesienie lub zmianę granic gmin i powiatów, a także zmianę granic województw związanych z tworzeniem, łączeniem, dzieleniem lub znoszeniem powiatów.

Postępowanie w sprawie zmian w zasadniczym podziale terytorialnym państwa prowadzone jest z urzędu przez Radę Ministrów, na wniosek organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego oraz może być zainicjowane przez mieszkańców.

Konsultacje z mieszkańcami stanowią instytucję prawa publicznego, polegającą na umożliwieniu wypowiedzenia się określonej grupie społecznej na wskazany przez organizatora temat (problem). Stanowią przejaw partycypacji społecznej, będącej wyrazem udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących spraw publicznych. Konsultacje nie mają charakteru wiążącego, a stanowią wyraz opinii wyrażonej przez konsultowanych. Z punktu widzenia zakresu podmiotowego, ocena zainteresowanych grup powinna być brana pod uwagę przez organy podejmujące ostateczną decyzję w sprawie. 

Analiza przepisów prawa, dorobku judykatury, doktryny, a także przeprowadzone badania wskazują, że więź łącząca wspólnotę mieszkańców oraz terytorium, które oni zamieszkują, stanowią  immanentne cechy samorządu terytorialnego. Uwarunkowania prawne dotyczące tworzenia, łączenia, dzielenia, znoszenia jednostek samorządu terytorialnego oraz dokonywania zmian ich granic dotyczą ingerencji w jedną z podstawowych składowych samorządu terytorialnego – terytorium. Obowiązujące rozwiązania prawne nie gwarantują rzeczywistej ochrony konstytucyjnej wartości jaką jest terytorium wspólnoty samorządowej. 

Summary

The territorial division of the state constitutes an element of its system. It serves the purposes of proper organization of the state and its bodies, ensuring effective completion of public tasks. It enables determining the local jurisdiction of the bodies and their competences. Based on the territorial division of the state, units of that division are created, which carry out tasks assigned to them by their bodies.  

There exist three categories of the territorial division of the state. The basic territorial division of the state, the auxiliary territorial division of the state and the territorial division of the state is made for special purposes. 

The territorial division of the state is subject to change, affected by various factors, including economic, social, cultural, and geographical ones. 

The proceedings on changes to the basic territorial division of the state are conducted ex officio by the Council of Ministers upon the request of the constituent body of the local government unit and might be initiated by residents. 

Consultations held with residents constitute a public law institution, relying on enabling a specific social group to express their opinions on a subject (problem) indicated by an organizer. They are a manifestation of social participation, embodying the participation of the community in decision-making on public matters. The consultations are not binding but they provide opinions of the consulted.

The analysis of legal provisions, the body of jurisdiction, doctrines as well as the conducted research indicate that the bond biding the community of residents and the territory they inhabit are immanent features of a local government. The research conducted in the thesis justifies the conclusion that the current legal solutions do not guarantee real protection of the constitutional value understood as the territory of a local government community.