Wpływ akcjonariusza państwowego na inwestycje przedsiębiorstw w Unii Europejskiej

Streszczenie

W rozprawie podjęto tematykę wpływu akcjonariusza państwowego na aktywność inwestycyjną przedsiębiorstw. Głównym celem dysertacji była odpowiedź na pytanie, czy w przypadku przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenie Unii Europejskiej występują różnice między spółkami państwowymi (SOE - State-Owned Enterprise) a spółkami prywatnymi (POE - Privately Owned Enterprise) w zakresie poziomu stopy inwestycji i jej determinant. Przesłankami występowania tych różnic mogą być specyficzne dla akcjonariusza państwowego cele społeczne lub polityczne. Analizę empiryczną oparto o dane 1799 dużych, notowanych na giełdzie spółek z siedzibą na terenie Unii Europejskiej z lat 2014-2021. Jak wynika z przeprowadzonych badań, nie występują istotne statystycznie różnice między SOE i POE w zakresie stopy inwestycji, jak również związku stopy inwestycji z możliwościami wzrostu (mierzonymi wskaźnikiem Q Tobina) oraz ograniczeniami finansowymi (mierzonymi stopą przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej, poziomem zadłużenia oraz stopą środków pieniężnych). Wnioski płynące z przeprowadzonych badań, w znacznej części, nie są zgodne z wnioskami z wcześniejszych prac. Należy jednak nadmienić, że dotychczasowe badania w większości były przeprowadzane na rynku chińskim, w którym funkcjonuje większościowy model kapitalizmu państwowego. W UE natomiast najczęściej występuje mniejszościowy model, w którym cele akcjonariusza państwowego mogą koncentrować się na celach ekonomicznych, zbliżonych do celów POE. Jest też prawdopodobne, że różnice między SOE i POE w zakresie aktywności inwestycyjnej mają charakter sporadyczny i są trudne do uchwycenia, tj. akcjonariusz państwowy pełni w SOE rolę zabezpieczającą i tylko incydentalnie wpływa na decyzje podejmowane przez zarządy spółek. Podjęta tematyka jest ważna z perspektywy tworzenia mechanizmów, które wymuszałyby transparentne działanie zarządów a także uczciwe traktowanie mniejszościowych akcjonariuszy. Jak wykazują m.in. raporty The Economist (2022), zjawisko kapitalizmu państwowego, w tym liczba SOE, w globalnej gospodarce systematycznie rośnie. W tym kontekście, zrozumienie różnic między SOE i POE może być istotne dla polityków zajmujących się gospodarką, inwestorów prywatnych oraz menedżerów.

Summary

The thesis explores the impact of a state shareholder on corporate investment. The main goal was to answer the question whether, in the case of enterprises located in the European Union, there are differences between State-Owned Enterprises (SOE) and Privately Owned Enterprises (POE) regarding the investment rate and its determinants. The main reasons for these differences may come from social or political motivations specific to the state shareholder. The empirical analysis has been based on a dataset from 1799 large, listed companies based in the EU, covering years 2014-2021. The results show no statistically significant differences between SOE and POE regarding the investment rate, and the relationship between investment rate and growth opportunities (Tobin's Q) and financial constraints (rate of cash flow from operating activities, debt ratio and the rate of cash holdings). The conclusions are, in large part, not consistent with the previous research. However, most of the analyzes to date has been conducted on the Chinese market, where the “majority model” of state capitalism is dominant, in contrary to the EU, where the “minority model” is more common. Therefore, in the EU, the state might be accepting SOEs pursuing purely economic goals, like those of the POE. It is also likely that the differences between SOE and POE in terms of corporate investment are sporadic and difficult to capture, i.e. the state shareholder may play a protective role in SOE and only incidentally influence their decisions. The research is important to support mechanisms that would enforce transparent operation of management and fair treatment of minority shareholders. As shown by The Economist (2022), the phenomenon of state capitalism is systematically raising in the global economy. Therefore, understanding the differences between SOE and POE may be important for economic policymakers, investors, and managers.