Predykcja upadłości przedsiębiorstw z uwzględnieniem ryzyka sektorowego

Streszczenie

Wczesne rozpoznanie pojawiającego się zagrożenia upadłością dla przedsiębiorstw jest jednym z warunków dla możliwości podjęcia szybkich działań naprawczych i uniknięcia bankructwa. Modele wczesnego ostrzegania umożliwiają wczesne identyfikowanie zagrożeń a ich zastosowanie może wpływać nie tylko na racjonalizację w ich zarządzaniu i kontroli przez rady nadzorcze, audytorów czy sądy gospodarcze ale także na podnoszenie efektywności makroekonomicznej. Kluczowym problemem analizy struktury upadłości jest ustalenie obszarów występowania ryzyka, bieżąca kontrola sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz skuteczne prognozowanie zagrożeń upadłością. Pomimo istniejących już modeli zbudowanych dla przedsiębiorstw funkcjonujących w danym sektorze nadal występuje ciągła potrzeba monitorowania narzędzi już istniejących, ich modyfikacja jak również konstrukcja nowych dostosowanych do wciąż zmieniających się warunków zarówno w Polsce jak i na świecie. W Polsce największa ilość upadłości od lat związana jest z przedsiębiorstwami funkcjonującymi w trzech sektorach: produkcja, handel oraz budownictwo.

W niniejszej pracy podjęto badania związane z konstrukcją modeli sektorowych dla branż, w których upadłości występują najczęściej oraz porównaniem zdolności predykcyjnej modeli ogólnych zagrożenia upadłością przedsiębiorstw z modelami sektorowymi. Celem pracy była budowa systemu wczesnego ostrzegania z propozycją autorskich modeli oceny zagrożenia bankructwem uwzględniających specyfikę sektora. Pierwszym krokiem procesu badawczego była krytyczna analiza i przegląd literatury przedmiotu, co pozwoliło na identyfikację obszarów teoretycznych, które wymagały aktualizacji. Następnie przedstawiono skonstruowane w oparciu o analizę dyskryminacyjną modele ogólne i modele branżowe dla analizowanych trzech sektorów. Bazując na otrzymanych wynikach z przeprowadzonej analizy porównano zdolności predykcyjne zarówno modeli branżowych jak i ogólnych. Wskazano nowe modele sektorowe dla każdej z branż uwzględniając ryzyko sektora w którym funkcjonują oraz wykazano, że modele sektorowe charakteryzują się wyższa zdolnością predykcyjna niż modele ogólne.

Zgromadzona wiedza teoretyczna oraz praktyczna, będąca owocem procesu badawczego, otwiera dodatkowe pole do dalszych rozważań naukowych, co może być szczególne ważne i aktualne w dobie dynamicznie postępującej cyfryzacji gospodarki i występującym zjawisku bankructwa wśród przedsiębiorstw określonego sektora gospodarki.

Summary

Early recognition of the emerging threat of bankruptcy for enterprises is one of the conditions for the possibility of taking prompt corrective action and avoiding bankruptcy. Early warning models enable early identification of threats. Despite the existing models built for enterprises operating in a particular sector, there is still a constant need to monitor the existing tools, their modification as well as the construction of new ones adapted to the constantly changing conditions both in Poland and in the world. In Poland, the largest number of bankruptcies for years has been associated with enterprises operating in three sectors: production, trading and construction.

The dissertation, research has been undertaken on the construction of sectoral models for industries in which bankruptcies occur most often and on the comparison of the predictive capability of general models of bankruptcy risk with sectoral models. The aim of the work was to build an early warning system with a proposal of proprietary models for assessing the risk of bankruptcy, taking into account the specificity of the sector. The first step of the research process was a critical analysis and review of the literature on the subject. The second step presents general models and industry models constructed on the basis of discriminant analysis for the three analysed sectors. Based on the results obtained from the analysis, the predictive capabilities of both industry and general models were compared. New sectoral models for each of the industries were demonstrated, considering the risk of the sector in which they operate, and it was proven that sectoral models were characterized by a higher predictive capacity than general models. 

The gathered theoretical and practical knowledge, which is the result of the research process, opens up an additional field for further scientific considerations, which seems to be particularly important and topical in the era of dynamically progressing digitization of the economy and the phenomenon of bankruptcy among enterprises in a specific sector of the economy.