Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (art. 445 § 1, art. 446 § 4 oraz art. 4462 k.c.)

Streszczenie

Przedmiotem pracy doktorskiej jest analiza dogmatyczna zagadnień prawa deliktowego dotyczących granic indemnizacji szkód niemajątkowych z perspektywy trzech uregulowanych w Kodeksie cywilnym roszczeń. Pierwszym z nich jest roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia (art. 445 § 1 k.c.  w zw. z art. 444 § 1 k.c.), drugim – zadośćuczynienie za śmierć najbliższego członka rodziny (art. 446 § 4 k.c.), zaś trzecim – zadośćuczynienie za niemożność nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej wskutek ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia u najbliższego członka rodziny (art. 4462 k.c.). Powyższe roszczenia pełnią szczególnie istotną rolę w praktyce stosowania prawa, zwłaszcza na gruncie coraz większej liczby spraw dotyczących kompensacji krzywdy doznanej na skutek wypadków komunikacyjnych czy błędów w sztuce  medycznej, a także z perspektywy zagadnień związanych z odpowiedzialnością instytucji ubezpieczeniowych. Aktualność i istotność wskazanej problematyki potwierdza nie tylko bogata literatura prawnicza i orzecznictwo sądowe, lecz także najnowsze zmiany legislacyjne, zarówno na gruncie prawa polskiego, jak również obcych ustawodawstw. Zasadniczym celem pracy doktorskiej była weryfikacja hipotezy, czy obowiązujący na gruncie polskich rozwiązań prawnych model kompensacji szkód niemajątkowych, obejmujący wymienione wyżej roszczenia, jest wystarczający z perspektywy realizacji zasady równości wobec prawa, pewności prawa, przewidywalności rozstrzygnięć sądowych, a także efektywności dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Przeprowadzona analiza pozwoliła na potwierdzenie przyjętej w niniejszej pracy tezy badawczej, że aktualnie funkcjonujący model uznania sędziowskiego powinien zostać zastąpiony w całości bądź w części modelem opartym na taryfikatorach mających charakter normatywny bądź sądowy. Praca składa się z pięciu rozdziałów, poprzedzonych wprowadzeniem i zwieńczonych wnioskami końcowymi.

Summary

The subject of this Ph.D.dissertation is a dogmatic analysis of tort law issues concerning the limits of indemnification of non-material damages from the perspective of the three claims regulated in the Polish Civil Code. The first is a claim for monetary compensation for bodily injury or infliction of disorder of health (Article 445 § 1 of the Polish Civil Code in conjunction with Article 444 § 1 of the Polish Civil Code), the second is compensation for the death of the closest family member (Article 446 § 4 of the Polish Civil Code), and the third is compensation for the inability to establish or continue a family relationship as a result of serious and permanent bodily injury or causing a disorder of health in the closest family member (Article 4462 of the Polish Civil Code). These claims play a particularly important role in the practice of law, especially in view of the increasing number of cases concerning the compensation of harm (suffered in the context of traffic accidents or medical malpractice), as well as from the perspective of issues relating to the liability of insurance institutions. The topicality and relevance of the indicated subject matter is confirmed not only by the extensive legal literature and judicial decisions, but also by the most recent legislative changes, both under Polish law and foreign legislation systems. The main objective of the dissertation was to verify the hypothesis whether the model of compensation for non-pecuniary damage, including the above-mentioned claims, in force on the basis of Polish legal solutions, is sufficient from the perspective of the implementation of the principle of equality before the law, legal certainty, predictability of court decisions, as well as the effectiveness of seeking monetary compensation for the harm suffered. The analysis carried out in this study allowed us to confirm the research thesis adopted in this dissertation that the current model of judicial discretion should be replaced in whole or in part by a model based on tariffs of a normative or judicial nature. The work consists of five chapters, preceded by an introduction and crowned with final conclusions.